Üst Kuşak Anneliği ve Yeni Kuşak Anneliği Arasında Değişen Annelik Algı ve Pratiklerine İlişkin Bir Analiz: “Kızılcık Şerbeti” Dizisi Örneği

Özet

Annelik, kadının çocuk sahibi olmasıyla birlikte içinde yaşadığı dönemin özellikleri ve kişinin yaşantısal deneyimine göre şekil alan bir kimliği oluşturmaktadır. Annelik tarihsel süreçte toplumun ihtiyacına göre gelişen ekonomik, sosyal, siyasi, kültürel ve teknolojik değişimler ile yeniden kurgulanmakta ve tanımlanmaktadır. Anneliğe ilişkin algı ve pratiklerin kuşaklararası değişiminde ise kadının toplum içindeki konumu, kadının algılanış biçimi, içinde yaşanılan dönemin çocuğu tanımlama biçimi, çocuktan beklenilen nitelikler, çocuğun yetiştirilmesine ilişkin hâkim görüş ve ideal olarak algılanan annelik tanımlamaları doğrultusunda yeniden şekillenmektedir. Çalışmanın amacı ise üst kuşak anneliği ile yeni kuşak anneliği arasında değişen annelik tanımlamaları, anneliğe ilişkin bilgi kaynakları ve anneliğe ilişkin değişen pratikler ele alınıp kuşaklararası anneliğin değişimine ilişkin bilgileri betimleyip, yorumlamak ve günümüzde oluşan yeni annelik anlayışını ele alıp tartışmaktır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmada “Kızılcık Şerbeti” adlı dizinin karakterlerinden üst kuşak anneliği temsil eden kayınvalide ‘Pembe’ karakteri ile yeni kuşak anneliği temsil eden gelin ‘Doğa’ karakterinin anneliğe ilişkin algı ve pratiklerini işaret eden diyalog ve söylemleri ele alınmıştır. Bu çalışma da ele alınan konu ile ilişkili olan dizinin 13 bölümü ‘amaçlı örneklem tekniği‘ ile seçilmiş ve bölümler doküman incelemesi tekniği ile deşifre edilmiştir; elde edilen veriler kategorilere ayrılmış nitel içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi ile dizi içindeki diyaloglara alıntı şeklinde yer verilerek alan yazın bilgisine dayalı bir biçimde analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda toplumsal değişim faktörlerinin etkisi, kadın ve çocukluğa ilişkin algının değişimi ile birlikte anneliğe ilişkin algının, anneliğe ilişkin bilgi kaynaklarının ve pratiklerin kuşaklararası annelik deneyiminde değiştiği ve dönüştüğü gözlenmiştir.