Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi

Matematik Dersi Bağlamında PISA Sınavları Üzerine Yapılan Lisansüstü Tezlere İlişki Bir Çözümleme

Zeynep TÜREL — 2025-08-05

Araştırmada, matematik dersi bağlamında PISA sınavları üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenerek, genel eğilimlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından, belirlenen ölçütler çerçevesinde 78 lisansüstü tez analiz edilmiştir. Nitel bir çalışma olan bu araştırmada doküman incelemesi yapılmıştır. Verilerin işlenmesinde ‘tez inceleme formu’ kullanılmış ve betimsel içerik analizi yapılmıştır. Araştırma bulgularına bakıldığında; tezlerin daha çok yüksek lisans tezi olduğu ve ağırlıklı olarak Hacettepe Üniversitesi’nde yapıldığı bulunmuştur. Ayrıca en fazla araştırmanın 2019 ve 2022 yıllarında olduğu, büyük çoğunluğunun matematik ve ölçme ile ilgili bilim/anabilim dallarında yapıldığı ve PISA 2012 sınavı özelinde olduğu anlaşılmaktadır Araştırmalarda daha çok doküman analizi yapıldığı, örneklemin 15 yaş öğrenci grubu ile örneklem büyüklüğünün 1000 ile 10000 arasında değiştiği görülmektedir. Tezlerde en çok ele alınan konular arasında, test istatistikleri ve ders kitaplarının incelenmesi vardır. Yapılan bu araştırma Matematik dersi ve PISA sınavları ile ilgili genel bir bakış açısı sağlayarak, uzun vadeli stratejiler belirleyebilmek bakımından önemlidir.

Gelişmiş Ülkelerin Bireysel Emeklilik Sistemiyle Ülkemizde Uygulanan Bireysel Emeklilik Sistemi Refah Rejimleri Kapsamında Bir Panel Veri Analizi

Ali Kemal TERZİ — 2025-08-05

Bu çalışmada, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) uygulamaları farklı refah rejimi modelleri çerçevesinde ele alınmıştır. Esping-Andersen’in refah rejimi sınıflandırmasına dayalı olarak BES sistemleri liberal, muhafazakâr ve sosyal demokrat modeller üzerinden incelenmiştir. Liberal BES sistemlerinde devlet katkısının düşük olduğu ve bireysel sorumluluğun ön planda olduğu, muhafazakâr BES sistemlerinde işveren katkısının ve devletin düzenleyici rolünün önemli olduğu, sosyal demokrat BES sistemlerinde ise devletin yüksek katkı sağladığı ve getirilerin devlet güvencesinde olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada, farklı BES sistemlerinin getiri politikaları, katılım modeli ve devlet katkısı düzeylerine göre ülkeler arasında farklılık gösterdiği ortaya konmuştur. Ayrıca, BES sistemlerinin etkinliği ve sürdürülebilirliği üzerinde devlet katkısı, işveren rolü ve piyasa koşullarının belirleyici olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular, ülkelerin ekonomik ve sosyal yapılarına göre BES sistemlerinin tasarımında ve uygulanmasında dikkate alınması gereken unsurları ortaya koymaktadır.

Küresel Sosyal Politika Araştırmalarının Haritalandırılması: Scopus Veri Tabanlı Bibliyometrik Bir Analiz

Hakan SARAÇ — 2025-08-05

Bu çalışma, Scopus veri tabanında 2005-2024 yılları arasında yayınlanan “social policy” anahtar kelimesiyle taranan 18.645 makaleyi bibliyometrik analiz yöntemiyle incelemektedir. VOSviewer programı kullanılarak gerçekleştirilen analizlerde küresel sosyal politika literatüründeki eğilimler, öne çıkan araştırma konuları ve gelecek araştırma yönelimleri sistematik olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulguları, sosyal politika araştırmalarının 2008 ekonomik krizi ve COVID-19 pandemisi gibi küresel olaylara paralel olarak arttığını göstermektedir. Yayın ve atıf analizinde ABD, İngiltere ve Avusturalya önde gelen ülkeler olarak belirlenirken, University of Oxford, University of Amsterdam en üretken kurumlar olarak öne çıkmıştır. Anahtar kelime analizinde ise “sosyal politika”, “yoksulluk”, “refah devleti” ve “sosyal koruma” en sık kullanılan kelimeler olarak tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, küresel ekonomik krizlerin ve sosyal eşitsizliklerin alandaki araştırma gündemini şekillendirdiğini göstermektedir. Çalışma, sosyal politika literatürünü sistematik şekilde haritalandırarak alanda öne çıkan temaları ortaya koymaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, küresel krizler, demografik dönüşümler ve teknolojik gelişmelerin sosyal politikalara etkisi üzerinde derinlemesine çalışmaların yapılmasını önerilmektedir.

Gastronomide Yapı Taşı Olarak Örtülü Bilgi: Eylem Tabanlı Kazanım ve Geliştirme Stratejileri

Meliha Yaren BERKTAŞ — 2025-08-05

Türk mutfak kültüründe, pişirme becerileri ve özgün tekniklerin ifadesinde sıklıkla “anne eli” metaforuna başvurulmaktadır. Bu metafor, annelerin uzun yıllara dayanan deneyimlerini, tarif edilmesi güç lezzetler üretme yetkinliğini ve mutfaktaki ustalığını temsil etmektedir. Aynı malzemeler ve tarifler kullanılsa dahi, annelerin hazırladığı yemeklerdeki özgün tat ve dokunun yakalanamaması, bu metaforun temelini oluşturmaktadır. Bu bağlamda, “anne eli” yalnızca bir yemek yapma tarzını değil, aynı zamanda bir aşçının ya da şefin el becerisini, ustalığını ve mesleki birikimini simgelemektedir. Söz konusu metafor, açıkça ifade edilemeyen ve yazılı bilgiyle kolayca aktarılması mümkün olmayan örtülü bilginin bir yansımasıdır. Örtülü bilgi, özellikle gastronomi alanında belirleyici bir öneme sahiptir. Açık bilgi; yazılı tarifler, yemek kitapları ya da öğretim materyalleri aracılığıyla paylaşılabilirken, örtülü bilgi doğrudan deneyime, duyusal algıya ve uygulamalı bilgiye dayanır. Mutfak sanatlarında, bir tarifi özgün bir lezzete ve ayırt edici bir dokuya dönüştüren temel unsur, tekniklerin, zamanlamanın ve malzeme kullanımının ustalıkla bir araya getirilmesidir. Bu bağlamda gerek geleneksel ev mutfaklarında gerekse profesyonel mutfaklarda, örtülü bilginin kazanımı çoğunlukla uygulama, gözlem ve deneme-yanılma süreçleriyle gerçekleşmektedir. Tıpkı annelerin yıllar süren deneyimleriyle edindikleri sezgisel bilgi gibi, profesyonel şefler de bu bilgiye zaman içinde, pratik yaparak ve duyusal farkındalık geliştirerek ulaşmaktadır. Dolayısıyla “anne eli” metaforu, yalnızca kültürel bir ifade değil, aynı zamanda gastronomide örtülü bilginin somut bir temsilidir. Bu çalışma da örtülü bilginin temel özelliklerini ve gastronomideki kilit rolünü araştırmaktadır. Genellikle kültürel mirasın bir parçası olarak kabul edilen geleneksel mutfak uygulamalarının büyük ölçüde bu bilgi biçimine dayandığı vurgulanmaktadır. Usta-çırak ilişkilerinin merceğinden bakıldığında, bu araştırma, örtülü mutfak bilgisinin başarılı bir şekilde aktarılması için uygulamalı öğrenmenin ve rehberliğin önemini vurgulamaktadır. Bu ilişkileri teşvik ederek ve uygulamaya dayalı mutfak atölyeleri oluşturarak gelecek nesiller, zengin gastronomi geleneğini sürdürme ve yenilik yapma konusunda güçlendirilebilir.

Sosyal Anksiyete Bozukluğu ve Bilişsel Davranışçı Terapi Üzerine Bir Derleme

Gökçe SAKARYA — 2025-08-05

Sosyal anksiyete bozukluğu (SAB), bireyin sosyal ortamlarda olumsuz değerlendirilme ya da küçük düşürülme korkusuyla yoğun kaygı yaşaması ve bu kaygının işlevselliği olumsuz etkilemesiyle karakterize edilen bir ruhsal bozukluktur. SAB; bilişsel, davranışsal, biyolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkmakta ve bireyin yaşam kalitesi ile kişilerarası ilişkilerini ciddi düzeyde etkilemektedir. Bu çalışma bir derleme çalışmasıdır. Derleme çalışmaları, belirli bir konuya ilişkin literatürün sistematik ve eleştirel biçimde incelenmesini amaçlayan bilimsel araştırmalardır. Bu kapsamda, Google Akademik veri tabanından ulaşılan, Türkçe yayımlanmış tam metin çalışmalar incelenmiştir. Çalışmanın amacı, SAB yaşayan bireylerde bilişsel davranışçı terapinin (BDT) etkililiğini değerlendirmektir. Bulgular, genetik yatkınlık, travmatik yaşam olayları, olumsuz bilişsel örüntüler ve sosyal çevre gibi faktörlerin SAB gelişiminde rol oynadığını göstermektedir. Ayrıca hem bireysel hem grup formatında uygulanan BDT’nin sosyal kaygı semptomlarını azaltmada ve eşlik eden psikolojik sorunlarda olumlu etkiler yarattığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, erken müdahale olanaklarının artırılması, bireyselleştirilmiş BDT programlarının geliştirilmesi ve grup terapilerinin yaygınlaştırılması önerilmektedir.