Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi

Türkiye’de Değişen Aile Dinamiklerinin Boşanma ile Oluşan Tek Ebeveynli Aileler Üzerinden Değerlendirilmesi: Eskişehir Örneği

Esma Dere Turmuş — 2025-06-05

Türkiye boşanma hızının yükseldiği ve tek ebeveynli aile sayısının her geçen gün arttığı ülkelerden biridir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de değişen aile yapısını tek ebeveyn aileler üzerinden incelemektir. Çalışma kapsamında nitel araştırma deseni kullanılarak Eskişehir’de yaşayan 12 tek ebeveyn kadınla derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada tek ebeveynli aile türünü ortaya çıkaran koşullar ve sonuçları sosyolojik bir perspektiften tartışmaya açılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular tematik analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Belirlenen dört ana tema çerçevesinde aşk, duygusal doyum, evlilik, boşanma, ev içi rol ve sorumluluklar, ebeveynlik, çocuk gibi aileye ilişkin sembollerin tek ebeveynliğe giden süreçteki etkileri değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçları söz edilen sembollerin anlamının değişmesi ile birlikte, kadın ve erkek arasındaki ilişkilerin de yeniden şekillendiğini ortaya koymaktadır. Tek ebeveynli ailelerin hane reisinin ağırlıklı olarak kadınlardan oluşması ise toplumsal cinsiyet rol ve sorumlulukları bağlamında farklılaşan deneyimlere karşılık gelmektedir. Bu makale Esma Dere Turmuş’un Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyoloji Anabilim Dalı’nda Özlem Kahya Nizam’ın danışmanlığında sürdürdüğü yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Yeşil Ekonomi Konusunda Yazılmış Lisansüstü Tezlerde Yeşil Denizcilik Vurgusu: İçerik Analizi

Pınar Topçu — 2025-06-05

Bu çalışmada, 2000-2024 yılları arasında Türkiye’de yeşil ekonomi konusunda yazılmış lisansüstü tezlerde yeşil denizcilik vurgusu yapan çalışmalara ilişkin içerik analizi sunulmaktadır. Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Buna göre; Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanı üzerinden ulaşılan erişime açık izinli lisansüstü tezlerin yılları, yazım dili, araştırma konuları, kullanılan metodolojileri ve örnekleme yöntemleri incelenmiştir. Araştırmaya konu tezler, yüksek lisans ve doktora düzeylerine, hazırlandıkları üniversitelere, ilgili enstitülere, anabilim dallarına, tez sonuç ve önerilerine, danışmanların unvanlarına göre ayrıntılı olarak analiz edilmiştir. Bu bağlamda çalışma Türkiye’de yeşil ekonomi konusunda yazılmış akademik çalışmalarda yeşil denizcilik vurgusu özelinde literatürün mevcut durumunu ve alanın genel görünümünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma bulguları olarak yeşil ekonomi konusunda 58 adet lisansüstü çalışmanın bulunduğu, bu çalışmaların 5 adedinin doktora seviyesinde olduğu gözlemlenmiştir. 58 adet çalışmanın içerisinde 10 adet çalışmada yeşil denizcilik vurgusuna yer verildiği, ancak bu çalışmalar içerisinde doktora seviyesinde çalışmanın bulunmadığını görülmüştür. Yeşil denizcilik vurgusuna yer veren yüksek lisans tezlerinin genellikle lisansüstü eğitim enstitüsü ile fen bilimleri enstitülerinde kabul edildiği, deniz bilimleri anabilim dalı ve çevre mühendisliği anabilim dalında hazırlandığını, yöntemsel çeşitliliğin az olmakla birlikte, daha çok nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığını ortaya koymaktadır. Ayrıca tez danışmanlarının daha çok profesör doktor unvanlı kadın akademisyenlerden oluştuğu, yazarların çoğunluğunun kadın araştırmacı olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarının yeşil ekonomi, sürdürülebilir denizel çevre yönetimi ve deniz bilimleri alanında; yeşil denizcilik, yeşil liman, yeşil deniz yolu taşımacılığı vb. gibi konularda hazırlanacak tezlerin yöntem ve örneklem çeşitliliğinin geliştirilmesinde faydalı olacağını, yeşil denizcilik ile ilgili yeni araştırmaları teşvik edeceği ve bu nedenle bilimsel alana katkıda bulunacağı öngörülmektedir. Bu çalışma “Deniz Yolu Taşımacılığının Yeşil Ekonomi Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi” konulu Doktora Tezinden üretilmiştir.

Niğde Alâeddin Camisine Dair Bazı Yeni Bulgular

Mustafa Eryaman — 2025-06-05

Bu çalışmada Niğde Alâeddin Cami’sinde tarafımızca tespiti yapılan iki usta kitabesi yanında daha önce okunan bir başka usta kitabesi tanıtılıp değerlendirilecektir 09.11.2024 tarihinde Niğde’ye gelen, yazar ve araştırmacı arkadaşlar ile birlikte şehir gezisi kapsamında Alâeddin Camisine de ziyarette bulunduk. Bu ziyaretimizde caminin hemen hemen her bölümünü detaylı şekilde incelememiz neticesinde, cami kubbelerinden ikisinde bazı yazıların olduğunu fark etmemiz üzerine Kubbe merkezlerindeki bu yazıların ne olabileceğine yönelik olarak çalışmalara başlanıldı. Bu çalışmalarımız neticesinde de bazı yeni mimar kitabelerine ulaşmıştır. Camide kaç usta kitabesi vardır? Var olan bu kitabelerde neden farklı mimar isimleri görülür? Ve neden mekânın farklı yerlerinde bulunurlar gibi birtakım sorulara da bu çalışmamızda yanıt aranmaktadır. Bu sayede de yeni bulgumuz olan iki usta kitabesi ile tekrardan okuması yapılan diğer usta kitabesi, tanımlarıyla birlikte literatüre kazandırılması hedeflenmektedir.

Yaşlı Dostu Kent Perspektifinden TR33 Bölgesi Belediyelerinin Uygulamaları

Duygu Ak Çetin — 2025-06-05

Dünya literatürüne “yaşlı dostu kent” kavramının girişi, Birleşmiş Milletler ve bağlı kuruluşu Dünya Sağlık Örgütü’nün girişimi ile başlamıştır. Kavram, yaşlı bireylerin yaşadıkları çevrelerin yaşam kalitelerine doğrudan etki ettiği kabulü ile onların yerinde yaşlanmalarını ve toplumsal katılımlarını destekleyecek şekilde fiziksel ve sosyal çevrelerin oluşturulmasına odaklanmaktadır. Gittikçe yaşlanan bir nüfusa sahip olan Türkiye için de yaşlı dostu kentler oluşturma giderek yaygınlaşan bir ihtiyaç haline gelirken henüz yeni bir kavram olan yaşlı dostu kentler ile ilgili yerli literatürde sınırlı çalışma olduğu görülmüştür. Yaşlı dostu kent kavramına odaklanan bu çalışmanın amacı, Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa ve Uşak illerinden oluşan TR33 Bölgesi’ndeki belediyelerin yaşlılara ilişkin faaliyetlerini incelemektir. Amaç kapsamında belirtilen belediyelerin yaşlılara ilişkin faaliyetleri 31 Mart 2024 mahalli idareler seçiminde belediye başkanlığının değişmesinden önceki son dört yılda (2020-2023 yıllarını kapsayan dönemde) Stratejik Planları ve Faaliyet Raporları incelenerek araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, TR33 Bölgesi’ndeki belediyelerin yaşlı dostu kent olma durumlarının özellikle bazı başlıklar (örneğin, barınma, sivil katılım ve istihdam, iletişim ve bilgi, dış mekanlar ve binalar) açısından çok yetersiz olduğu söylenebilir.

Kadın Yoksulluğuna Yönelik Bir Mücadele Aracı: Mikrokredi Uygulaması ve Değerlendirilmesi

Derya Keten — 2025-06-05

Psikolojik, sosyal, siyasi ve ekonomik kaynaklı birçok etken yoksulluğun sebepleri arasında gösterilebilir. Bireylerin yoksulluk içinde kalmalarında mesleki bilgi eksikliği, beceri eksikliği veya çalışma isteksizliğinin tek başına etkisi olduğu söylenemez. Gelir düzeyi düşüklüğü, yatırım imkanı bulunmaması, sermaye erişimi kısıtlılığı bireylerin geçimlerini zorlamakta ve özellikle yoksul kadınları etkilemektedir. Yoksulların kredi ihtiyaçlarına cevap verecek hiçbir resmi finansal kurum olmaması üzerine teminatı sadece fikri, becerisi, isteği olan, güvene dayanan, en yoksul olma kriterine dayanan, kişinin “ne olduğuna değil ne olacağına” bakılan ve yoksulların da banka müşterisi olabileceği inancından mikrokredi sistemi doğmuştur. Mikrokredi ile hedeflenen önemli hususlardan biri kadınlara kredi yoluyla kaynak sunarak onların çalışma yaşamına katılımlarını teşvik etmek ve diğeri ise ekonomik bağımsızlık kazanan kadınların hem aile içinde hem toplumda daha yüksek statüye yükseltmektir. Bu çalışmada, literatür tarama yöntemiyle yoksullukla mücadele kapsamında mikrokredi uygulaması ele alınmış ve konu kavramsal çerçevede açıklanmıştır. Alanyazıda yer alan Türkçe çalışmalar incelenerek ülkemizdeki mikrokredi sisteminin etkinliği değerlendirilmiştir.