Farklı Branşlarda Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği

Özet

Bu çalışmada farklı branşlarda öğrenim gören öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlık düzeyleri belirlenmiş ve bu düzeyin farklı değişkenlerle ilgisi incelenmiştir. Çalışmada problem durumunu belirlemek adına geçmişte veya halen olan bir durumu gerçekte var olduğu gibi inceleyen tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 2018-2019 Eğitim ve Öğretim yılında, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 7 farklı branşta öğrenim gören 260 öğretmen adayı katılmıştır. Katılımcıların branşları Sosyal Bilgiler, Türkçe, Sınıf, Ortaöğretim Matematik, Tarih, Fen Bilgisi ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenliğidir. Çalışmada verilerin analizinde ise betimsel analiz, ilişkisiz örneklemler için t-testi, Pearson Korelasyon analizi, tek yönlü ve çift yönlü varyans analizi (anova) kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlık seviyelerinin belirlenen yeterlilik ölçütünün altında kaldığı ve coğrafya okuryazarlıklarının düşük seviyede olduğu ortaya konulmuştur. Bunun yanında coğrafi bilgi ve beceriler açısından erkeklerin kadınlara göre daha yeterli olduğu, Sosyal Bilgiler ve Türkçe bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlık düzeylerinin Sınıf, Fen Bilgisi, Matematik ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenliği bölümlerinde okuyan öğretmen adaylarından daha yüksek olduğu, coğrafi bilgi ve beceriler açısından sınıf değişkeninin bir etkisi olmadığı belirlenmiştir. Coğrafya okuryazarı olmada, mezun olunan okul türünün belirleyici bir etkisinin olmadığı; okuryazarlığın yaş değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği, seyahat edilen il ve ülke sayısına göre anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir. Coğrafi bilgi ve beceriler açısından coğrafya dersine yönelik olumlu tutum sergileyen öğretmen adaylarının olumsuz tutum sergileyenlere göre daha yeterli olduğu şeklinde birçok bulgu elde edilmiştir. Bu çalışma 2021 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nde Doç. Dr. Murat Yılmaz’ın danışmanlığında Özcan Çevik tarafından hazırlanan ‘Farklı Branşlarda Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi’ adlı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.