Avşin-Aras (Kağızman) Bazalt Sütunlarının Morfolojik Yapısı, Oluşumu ve Ekoturizm Potansiyeli (Kars)

Özet

Yeryüzü şekilleri bir bölgenin turistik çekiciliği konusunda oldukça önemli bir unsur teşkil etmektedir. Bilhassa ender görülen jeomorfolojik oluşumlar bulundukları bölgenin coğrafi, ekolojik ve turistik yapısını zenginleştirmektedirler. Araştırmaya konu olan Avşin-Aras bazalt sütunları dünya üzerinde nadir gelişen yer şekillerinden biri olup ilk kez bu çalışma kapsamında tespit edilmiş ve isimlendirilmiştir. Doğu Anadolu Bölgesi’nin Kars ili Kağızman ilçesi sınırları içerisinde yer alan söz konusu oluşumlar bölgedeki volkanik aktivite ile lavlarının geniş yayılımlı akarak soğuması esnasında sınırlı bir alanda, özel koşullar altında meydana gelmiştir. Ancak gerek literatürde gerekse bölgede yeterince bilinmemektedirler. Çalışmanın amacı bu bölgedeki bazalt sütunlarının oluşumunu, morfolojisini, ekolojik kaynak değerini ortaya koymak ve bu özel yer şekillerini bir turizm unsuru olarak Kağızman ilçesine ve literatüre kazandırmaktır. Bu amaçla araştırma alanında çeşitli tarihlerde arazi çalışmaları gerçekleştirilmiş, bazalt sütunlarında ölçüm ve görüntüleme yapılmış, sahanın jeolojik ve morfolojik analizleri neticesinde jeomorfolojik haritalama ortaya konulmuş, elde edilen bulgular ulusal ve uluslararası literatürle kıyaslanmıştır. Buna göre, akışkan yapısı ile geniş alanlara yayılma özelliği gösteren bazaltik lavların Geç Miyosen döneminde Türkiye’nin çatısı durumundaki Kars Platosu’nun yamaçlarında soğuması neticesinde sınırlı bir alanda genellikle beşgen-altıgen sütunlar şeklinde oluşumlar meydana gelmiştir. Sahayı drene eden Aras Nehri’nin Kars Platosu’nu kazarak kendisine derin bir vadi oluşturması sürecinde bu sütunlar yüzeye çıkmış ve önemli bir morfolojik üniteyi meydana getirmiştir. Ancak bazalt sütunlarının topografyadaki konumu ve ulaşım zorluğu bu alanın yöre halkı tarafından dahi yeterince bilinmemesine neden olmuştur. Söz konusu oluşumlar oldukça muntazam yapıda olup Türkiye’de ve dünyada görülen sınırlı örneklerden biridir. Bu nedenle Avşin-Aras bazalt sütunlarının gerek bilim dünyasına gerekse bölge turizmine kazandırılması önemlidir.