Afetlere Hazırlıkta Aile İçi Eğitim ve Okul Programlarının Katkısı: Hakkâri Örneği

Özet

Afetlere hazırlık sürecinde bireylerin bilgi, tutum ve davranışlarının şekillenmesinde aile ve
eğitim kurumlarının belirleyici rolleri bulunmaktadır. Özellikle afet risklerinin yüksek olduğu
Hakkâri gibi bölgelerde, aile içi eğitim ve okul temelli programlar, afet bilincinin geliştirilmesi ve
toplumsal dayanıklılığın artırılması açısından kritik öneme sahiptir. Bu çalışmada, Hakkâri ili
örneğinde aile içi eğitim ve okul programlarının afetlere hazırlık düzeyine katkıları nitel olarak
incelenmiştir. Araştırmanın deseni, fenomenoloji, örneklemesi amaçlı örnekleme, veri analizleri
ise betimsel ve tematik analizlere dayanmaktadır. Buradan hareketle çalışmada, Hakkâri ilinde
farklı yaş gruplarını kapsayan öğrenci ve ailelerin yanı sıra öğretmen ve veli görüşleri ile toplam
30 katılımcıyla nitel görüşmeler yapılarak veriler toplanmış ve MAXQDA24 programı ile analiz
edilmiştir. Elde edilen bulgular, aile içinde afet farkındalığına yönelik yapılan bilgilendirmelerin
çocuk ve gençlerin hazırlık davranışlarını olumlu etkilediğini; okul programlarının ise özellikle
temel afet bilgisi, tahliye tatbikatları ve acil durum planları konusunda öğrencilerin farkındalık
ve güven duygusunu artırdığını göstermektedir. Bununla birlikte Hakkâri ilinde, afet eğitimi
uygulamalarının bölgesel farklılıklara yeterince uyarlanmadığı, aile- okul iş birliğinin süreklilik
arz etmediği ve bölge, etnik köken ile aile kültürünün afet bilinci açısından doğrudan ilişkili
olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Hakkâri ili örneği üzerinden elde edilen veriler doğrultusunda,
afetlere hazırlıkta aile içi eğitim ve okul programlarının birbirini tamamlayan unsurlar olduğu
ortaya çıkmıştır. Öte yandan çalışmada, kente dair daha etkin bir afet yönetimi için yerel
ihtiyaçların tespiti, hazırlık aşamalarının tamamlanması, aile içi afet bilinci, duyarlılık ve
bütüncül afet eğitim programlarının geliştirilmesi önerilmektedir.