1765-1768 Yılları Arası Kadınların Şikâyet Hakkını Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme (3 Numaralı Bosna Ahkâm Defterine Göre)

Özet

Şikâyet, kişi veya kişilerin haksızlığa uğradığı veya uğradığını düşündüğü bir konuda bu durumdan kurtulmak için sorunun ilgili kurumlara iletilmesi şeklinde tanımlanabilir. Osmanlı Devleti’nde adaletin sağlanması yönetimi sağlamlaştırmak olarak da görüldüğünden şikâyet hakkının kullanımı noktasında gerek askerilere gerekse de reâyâya önemli haklar tanınmıştır. Toplumun her kesimi en yakınındaki adli mercilere başvurabileceği gibi Divân-ı Hümâyûn’a da şikâyetlerini iletebilmektedir. Bu çalışma da 3 numaralı Bosna Ahkâm defterinden yararlanılarak Bosna’daki kadınların şikâyetlerini Dîvân-ı Hümâyun’a nasıl ve ne şekillerle ilettiklerini, hangi konuları şikâyet ettiklerini, sürecin nasıl işlediğini, kadınlar açısından neleri getirdiğini ve sorunun çözümü noktasında neler yapıldığını incelemektedir. Bu amaçla 3 numaralı Bosna ahkâm defterinin belirlediğimiz yıl aralığını kapsayan hükümleri taranmış ve içlerinden kadınlarla ilgili olan hükümler seçilmiştir. Tespit ettiğimiz hükümlerde kadınların sırasıyla en çok miras, arazi gasbı, gasp (mülk) ve alacak-verecek konularındaki şikâyetlerini Divân-ı Hümâyûn’a intikâl ettirdikleri görülmüştür.