Karıştırılan İki Önemli Mesele: Osmanlı’da Devşirme Sistemi ve Pençik Kanunu

Özet

Osmanlı Devleti’nden önceki Türk-İslam devletlerinde esir kökenli şahısların sarayda ve devletin çeşitli vazifelerinde kullanıldığı bilinmektedir. Osmanlı Devleti’nde de bu gelenek devam ettirilmiştir. Devşirme adı verilen bu uygulama Osmanlı Devleti’nin özellikle askeri bürokrasisine eleman yetiştirilmesinde bir numaralı başvuru yöntemi olmuştur. Diğer uygulama olan Pençik de Osmanlı Devleti içerisinde varlık göstermiştir. İfade edilen şekliyle farklılıklar var olsa da bu iki sistem devlet içerisinde aynı amaca hizmet etmiştir. Bilhassa yakın zaman tarih okumalarında iki uygulamanın aynı şeymiş gibi düşünüldüğü okuyucuya yansıtılmıştır. İki sistem birbiri ile aynı gibi görünse de gerek kaynağını oluşturan insanların nasıl ve ne şekilde sisteme katıldığı, gerek devlet kadrolarında ağırlıklı olarak hangi vazifelerde kullanıldıkları, gerekse amaçlanan hedefleri ve Türk nüfuzuna nasıl etki ettikleri ve devşirme adının yabancı kaynaklarda nasıl ifade edildiği gibi birtakım farklılıklar mevcuttur. Bu şekilde çalışmada iki kavramın aynı şey olmadığı, literatür taraması yöntemi kullanılarak, daha çok araştırmainceleme eserler incelenerek, problemin açıklığa kavuşturulmasında yardımcı olmaya katkı sağlayacaktır.